594. - Enn um afbakaða málshætti og þessháttar

Í þetta skipti ætla ég að skýra þá pínulítið og segja hvernig ég held að þeir eigi að vera. Tólf síðustu eru nýir. 

Hann kom eins og þjófur úr heiðskíru lofti.
   Þarna er tveimur málsháttum slegið saman. Hann kom eins og þjófur á nóttu og eins og þruma úr heiðskíru lofti.

Hann lenti milli steins og steggja.
   Milli steins og sleggju (eða skips og bryggju)

Róm var ekki byggð á einni nóttu.
   Róm var ekki byggð á einum degi. (Held ég. Nota sjaldan sjálfur)

Það er ekki hundur í hættunni.
   Það er ekki hundrað í hættunni. (En hvaða hundrað er þetta?)

Betra er að hafa vaðið fyrir ofan sig.
   Betra er að hafa vaðið fyrir neðan sig. (Að sjálfsögðu)

Þar kom horn úr hljóði.
   Þar kom hljóð úr horni.

Þegar í harðfennið slær.
   Þegar í harðbakkann slær.

Þetta er nú ekkert til að hlaupa húrra yfir.
   Þetta er nú ekkert til að hrópa húrra yfir.

Þið eruð eitthvað svo spænskir á svipinn.
   Þið eruð eitthvað svo sposkir á svipinn.

Ekki fyrr en eftir djúpan disk.
   Ekki fyrr en eftir dúk og disk.

Láttu ekki slá um þig. Þú gætir forskalast.
   Láttu ekki slá að þér. Þú gætir forkulast.

Hann steig ekki feilnótu í leiknum.
   Hann steig ekki feilspor í leiknum.

Það þýðir ekkert að efna og efna, en lofa svo aldrei neinu.
   Það þýðir ekkert að lofa og lofa, en efna svo aldrei neitt.

Að hellast úr lestinni.
   Að heltast úr lestinni. (Hestur úr heybandslest)

Svo lengist lærið sem lífið.
   Svo lengi lærist sem lifir.

Að bera í blindfullan lækinn.
   Að bera í bakkafullan lækinn.

Að slá tvö högg með einni flugu.
   Að slá tvær flugur í einu höggi.

Hann sendi mér augntotur.
   Hann sendi mér augnagotur.

Sjaldan launar kálfurinn ofbeldið.
   Sjaldan launar kálfur ofeldið.

Að slá sjö flugur í sama höfuðið.
  (Kann ekki að skýra þennan).

Fyrir neðan allan þjófabálk.
   Út yfir allan þjófabálk.

Illt er að kenna gömlum hundi að skíta.
   Illt er að kenna gömlum hundi að sitja.

Punktur og pasta.
   Punktur og basta.

Fátt er svo með öllu illt að ekki geti versnað.
   Fátt er svo með öllu illt að ei boði gott.

Að hafa vaðið fyrir neðan nefið.
   Að hafa munninn fyrir neðan nefið. (Og að hafa vaðið fyrir neðan sig.)

Það verður að taka þetta með almennilegum vettlingatökum. (Höskuldur Þórhallsson ruglaðist á þessu í þingræðu en komst kannski ekki nákvæmlega svona að orði.)

   Það duga engin vettlingatök á þetta.

Það er ekki hægt að koma þessum ketti í nös.
   Þetta er ekki upp í nös á ketti.


Staður konunnar er á bak við eldavélina.
   Staður konunnar er við eldavélina. (Mjög umdeilanlegt - vægast sagt - þessi afbökun er oft eignuð Guðna Ágústssyni)

Að láta ekki deigið síga.
   Að láta ekki deigan síga.

Oft má saltkjöt liggja.
   Oft má satt kyrrt liggja.

Nú er komið annað hljóð í skrokkinn.
   Nú er komið annað hljóð í strokkinn.

Öl er annar maður.
   Öl er innri maður.

Gera býflugu úr úlvaldanum.
   Gera úlvalda úr mýflugu.

Vil gjarnan heyra um meira svona. Afbakaðir málshættir og orðtök geta verið bráðskemmtileg tilbreyting. Líka ruglað suma í ríminu.

Athugasemdir

[Ellismellur 5.2.2009 kl. 06:56]

 "Þegar ein báran rís er önnur stök" (þegar ein bára rís er önnur vís -  og -  sjaldan er ein báran stök). "Hríðin var svo dimm að það sást ekki milli augna". (líklega sá maðurinn ekki út úr augum).

[Haraldur Jóhannesson 5.2.2009 kl. 07:34]

sjö í einu höggi   kemur frá ævintýri um skraddara sem drap 7 flugur í einu höggi og bróderaði  "sjö í einu höggi" á beltið sitt, þetta olli miskilningi og allir héldu að það voru  sjö menn í einu svo hann varð hetja og fékk prinssessuna :P

[Yngvi Högnason, 5.2.2009 kl. 09:11]

Svona ambögur er ekki gaman að heyra eða sjá en öllu skemmtilegra er að sjá svip fólks, sem heldur að það sé gáfumerki að sletta með málshætti, þegar bent er á hve heimskulegt er að segja "eitthvað sé út í hróa" eða "út úr kú" og þ.h.. Því mörg þessara rangmæla eru orðin fólki það töm að maður fær bágt fyrir leiðréttingar og hina gullvægu setningu í ofanálag: "þú veist hvað ég meina".

[Malína 5.2.2009 kl. 09:22]

Þessir tveir eru nú alveg á mörkunum en ég læt þá samt flakka:

Eftir limnum dansa karlarnir.

______________________________

Margri nunnu er "ábótavant".

 

[Sverrir Einarsson, 5.2.2009 kl. 10:15]

Eða Oft er holdsveikum laus höndina ( Sverrir Stormsker).

Þetta með hann Hróa á sér sínar skýringar. Oft talar eldra fólk í hneykslan um að eitthvað sé "alveg út í hött"..... og unglingarnir notuðu þetta líka....þetta er sko alveg út í hött jafnvel Hróa hött síðan varð þetta mállýska meðal þeirra ef mikið lá við og áherslu orð vantaði að eitthvað væri sko alveg út í Hróa hött....sem síðan var auðvitað stytt  í að eitthvað væri sko alveg út í hróa.

Einn góðan eiga einhverjir graffarar. Þeir spreyuðu á strætóskýli við Suðurgötuna

"Oft stoppar Strætó á Hlemmi".........sem er ekki verra en hvað annað.

Svo lengi lærir sem lifir, jú satt er það.

[Helgi Már Barðason, 5.2.2009 kl. 10:42]

Margir tala nú um að sjá sæng sína útbreidda (en ekki upp reidda) og ég hef alltaf gaman af auglýsingum gististaða um að þar sé hægt að fá uppábúin (en ekki uppbúin) rúm. Hver vill ekki borga aðeins meira fyrir rúm í sparifötum?

Góður kunningi minn fékk eitt sinn útigangspest - og veit ég ekki um önnur dæmi slíks. Honum þótti líka gott að komast inn úr kuldanum og geta velgt sér undir uggum.

[Hörður Björgvinsson 5.2.2009 kl. 11:02]

Ég veit um stúlku sem bað mann að „vera sér innan fótar" (innan handar).

Jakki er ekki frakki, nema síður sé.

Eftir að kynslóðaskipti urðu á blöðunum má oft lesa þar góðar útgáfur.  Í gær var sagt í Fréttablaðinu frá manni, Davíð að nafni, sem fæddi barn við bensínstöð í Reykjavík.  Sú frétt verðskuldar auðvitað heimsathygli.  Við nánari lestur kom þó í ljós að manngreyið hafði eingöngu tekið á móti barninu, en kona sá um fæðinguna.

[Sæmundur Bjarnason, 5.2.2009 kl. 11:04]

Takk öll. Hér er margt vel sagt. Sumir gera sér leik að því að afbaka málshætti (Bibbiska) og þá hætta þeir stundum að vera fyndnir. Misskilningur fólks er oft það skemmtilegasta.

Það er auðvitað ekki hægt að ætlast til að allir þekki öll orðtök. Íslenskan er auðug af svona löguðu og málið breytist að sjálfsögðu. Sjö í einu höggi söguna sem hér er minnst á rámar mig í að hafa heyrt sem "hundrað í höggi". Sum orðtök eru sjaldgæf og þeir sem ekki þekkja þau nota þau sjaldan. Mismæli og misritanir eru oft ótrúlega skemmtileg.

[Sigrún 5.2.2009 kl. 14:59]

Ég held að það sé "þjófur að nóttu", ekki "þjófur á nóttu".

[Anna Einarsdóttir, 5.2.2009 kl. 22:08]

"Það liggur í augarins eðli"  skrifaði þjóðþekktur maður í umsókn til sjóðs nokkurs sem styrkir atvinnuuppbygginu. 

[Jóhannes B. 5.2.2009 kl. 22:40]

Haft eftir Ingibjörgu fyrrum framsóknarráðherra af Skaganum á merkum tímamótum: "Samvinnuháskólinn hefur ætíð verið í takt við tímans tönn"

Annað sem er stundum sagt: "Hann gekk á milli Pontíusar og Pílatusar til að fá lausn mála sinna."

Og svo: "Hann birtist eins og skrattinn úr sauðalæknum"

[EE 5.2.2009 kl. 23:50]

3 ára strákur: "Það er nú ekki upp´í köttinös".

EE elle

[Ottó 6.2.2009 kl. 00:00]

Náungi sem ég þekki, bað annan að tala við sig milli tveggja augna. (Undir fjögur augu)

[Bjarni Sæmundsson 6.2.2009 kl. 14:11]

"Hann birtist eins og skrattinn frá Sauðárkróki" og

"Hann var ekkert að tvítóna við þetta"

[Sæmundur Bjarnason, 6.2.2009 kl. 18:15]

Takk. Mange tak. Ég safna þessu saman og svo heyri ég alltaf öðru hvoru skemmtilegan ruglanda. Ef ég er á ekki ruglaður sjálfur. Þetta með þjófur á nóttu eða að nóttu held ég að sé hvorutvegga nokkurn vegin jafngilt. Sjálfur segi ég frekar á nóttu í þessu tilfelli.