2193 - Um landsbyggð og höfundarrétt

Auðvitað er margt hægt að segja um höfundarrétt og málefni honum tengd. Píratar svonefndir á alþingi hljóta að kannast vel við það.

Mitt álit er að þar standi hnífurinn að miklu leyti í kúnni að höfundarrétthafar hafa mjög margir framselt rétt sinn til aðila, sem bæði vilja eiga kökuna og éta hana. Þetta eru nokkuð stór orð ef þau eru skilin rétt og ég ætti kannski að útskýra þau svolítið.

Höfundarréttarvörðu efni er svo auðvelt að stela og næstum allir gera það, er algengasta röksemdin sem heyrist hjá þeim sem vilja vernda þá, sem „stela“ efni.

Þetta er svosem rétt að vissu leyti, en þó ekki alveg. Enginn vill stela og ég er viss um að ástandið í þessu efni væri betra ef höfundarréttarmál væru tekin öðrum tökum en núna er algengast. Fjárhagsnet Vesturlanda og reyndar heimsins alls, er með þeim hætti að segja má að það sé nauðsynlegt. Höfundar þurfa með einhverjum hætti að fá umbun fyrir sína vinnu og með engum hætti er hægt að efast um rétt þeirra til sinna eigin hugverka.

Það þýðir þó ekki að það skipulag sem er á þessum hlutum núna hljóti að vera það besta. Satt að segja er það mjög gallað og flækist verulega fyrir allri framþróun tæknimála á samskiptasviði.

Tæknilega séð er ekki hægt að halda því persónufrelsi sem Internetið skapar og ætlast um leið til þess að allir séu fullkomlega heiðarlegir. Netið er einfaldlega nýr samskiptamáti og ef höfundarréttur flækist fyrir þeim samskiptamáta þarf að endurskilgreina þann höfundarrétt.

Margir verða óheiðarlegir á þessu sviði vegna framsals höfundarréttarvarins efnis til aðila sem verðleggja þjónustu sína alltof hátt.

Þær lagareglur sem um höfundarrétt gilda eru mismunandi eftir þjóðríkjum. Það er Internetið í sjálfu sér alls ekki og á ekki að vera.

Endurskilgreining höfunarréttar hræðir marga. Endurskilgreining eignarréttar í víðum skilningi, er hægt að segja að hafi mistekist. Þó kapítalisminn hafi ekki gengið endanlega frá kommúnismanum eru mjög margir þeirrar skoðunar að eins og hann var framkvæmdur hafi hann verið mikil mistök.

Þó hægt sé að segja að höfundarréttur líkist eignarrétti er vel hægt að greina þar á milli. Markaðurinn þarf oft á hjálp að halda til að breytast ekki í andhverfu sína. Meðan heimsríki er ekki við lýði þarf höfundarréttur að beygja sig fyrir persónufrelsi.

Það sem „gráskeggurinn úr Hrútafirði“ Jón Daníelsson bloggar eða skrifar á netið læt ég helst ekki framhjá mér fara. Í nýlegum pistli í Herðubreið segir hann m.a.

„Nú er auðvitað skylt að taka fram, að ekki er víst að sanngjarnt jafnræði eða jafnvægi næðist milli höfuðborgarsvæðisins og byggðanna hringinn í krinum landið, þótt allt skattfé, sem innheimtist í tilteknu byggðarlagi, skilaði sér heim aftur. Málið er að sjálfsögðu flóknara en svo. Gallinn er sá, að sáralítil rannsóknagögn liggja fyrir. Áhugi stjórnvalda á þessum málum er vægast sagt takmarkaður og meðan svo er, þarf kannski engan að undra þótt sú mýta sé lífseig að höfuðborgarsvæðið haldi landsbyggðinni uppi.“

Þarna er ég ekki sammála Jóni nema að takmörkuðu leyti. Lokaorðin eru það sem ég helst rek hornin í. Sú mýta að höfuðborgarsvæðið haldi landsbyggðinni uppi er nákvæmlega sama bullið og mýtan um að landsbyggðin haldi höfuðborgarsvæðinu uppi. Fólksfjölgun hefur að vísu verið langmest á höfuðborgarsvæðinu all-lengi, en það er ekki mýtnanna vegna. Þær eru jafnvitlausar núna og þær hafa löngum verið. Stjórnarfarsvitleysan og pólitíkin ber þarna alla ábyrgð og það er illt verk að reyna að etja saman landsbyggð og höfuðborgarsvæði þegar samstöðu er svo átakanlega þörf, eins og nú er, í kjölfar þess hruns sem svo illa hefur leikið Íslendinga næstum alla.

Persónulega finnst mér það dauðahald sem landsbyggðarmenn hafa haldið í ósanngjarnt og gallað kosningakerfi í fjölmarga áratugi vera einn aðalorsakavaldur hningnunar landsbyggðarinnar á kostnað höfðuðborgarsvæðisins, en hugsanlega er það tóm vitleysa hjá mér, því ég er nú einu sinni búsettur á höfuðborgarsvæðinu.

Hvaða hús er þetta?

Tankar.