1446 - Niðurgreiðslur á landbúnaðarafurðum

Gamla myndin.
Veit ekki hver þetta er. Líklega er hún þarna við vinnu sína annaðhvort á Hótel Hveragerði eða Hreðavatnsskála.

Marínó G. Njálsson skrifar í gær heillanga grein um niðurgreiðslur á landbúnaðarvörum. Margir verða síðan til þess að svara þessari grein hans og koma með sínar hugleiðingar. Ég var fyrst að hugsa um að gera það líka en segja má að tvennt hafi fælt mig frá því. Í fyrsta lagi eru athugasemdirnar svo margar að mín hefði bara týnst í flóðinu. Einnig hef ég nokkuð margt um þetta að segja og hefði jafnvel verið í vandræðum með að koma því í eina stutta athugasemd.

Margt er alveg rétt athugað hjá Marínó og gagnrýni á þessar niðurgreiðslur er oft ansi hjáróma og skrýtin. Oft er jafnvel ljóst að viðkomandi hefur ekki mikið vit á málunum. Marínó segir m.a. í greininni:

„Viljum við hins vegar leggja af beingreiðslur til íslenskra bænda, þá verðum við jafnframt að hafna öllum slíkum niðurgreiðslum á innfluttum matvælum. Annars er samkeppnisstaðan ójöfn. Ég er ekki viss um að íslenskir neytendur yrðu sáttir við það að greiða allt í einu þrefalt verð fyrir maísdós og fimmfalt verð fyrir danska kjúklinga (eða hver hækkunin yrði). Innflutt viðbit myndi skyndilega hækka margfalt og sama gerði sófasettið sem gert er úr niðurgreiddum skinnum. Ég held að betra sé að átta sig á afleiðingunum, áður en tekin er sú ákvörðun að leggja niðurgreiðslur til landbúnaðar af.“

Þetta sem þarna er sagt er einmitt mergurinn málsins finnst mér. Þegar verið er að tala um að leggja niður eða minnka niðurgreiðslur til bænda er ekki verið að tala um að allar aðrar þjóðir geri það líka og samtímis. Það er verið að tala um innlenda aðgerð. Og það munar talsverðu. Breytingin mundi hafa áhrif á allar verðviðmiðanir, það er alveg rétt. Og breytingar erlendis á niðurgreiðslum þar geta hæglega haft mikil áhrif hérlendis.

Það má auðvitað kalla niðurgreiðslur hagstjórnartæki en það nýtist ekki sem slíkt ef bændur einir eiga alltaf að ráða hvernig því er beitt.

Hægt er að líta á niðurgreiðslur til bænda sem tæki til að halda verðlagi niðri á ákveðnum vörum. Þetta tæki virkar þó aðeins á þann hátt ef allir aðrir haga sér nákvæmlega eins. Það er einfaldlega verið að snúa hlutunum alveg á haus þegar því er haldið fram að verðlag hér á Íslandi mundi ekkert lækka ef niðurgreiðslur til Íslenskra bænda yrðu lækkaðar eða afnumdar. Þetta er þó það sem Marínó er að reyna að gera.

Verðlag þeirra vara sem erfitt er að flytja inn mundi að sjálfsögðu hækka ef bændur almennt hættu að framleiða þær. Það er alveg möguleiki að þeir mundu gera það eða heimta a.m.k. sannvirði fyrir þær. Þannig að það er alls ekki einfalt mál að reikna út hver áhrif minnkaðra niðurgreiðsna yrðu. Það er þó bara venjuleg þræta á milli íhaldssemi og breytinga sem þar er á ferðinni. Ekkert lagast ef engu er breytt, það vita allir.

Nú er svo komið að ýmsir telja helstu hættu sem steðjar að íslenskum ungbörnum vera þá að þau séu ofvernduð fyrir hverskyns sýkingum. „Á misjöfnu þrífast börnin best“ er gjarnan sagt. „Það sem ekki drepur okkur, herðir okkur“, segja þeir sem vilja hljóma nógu karlmannlega. Þetta er samt ansi harkalegt gagnvart smábörnum og í rauninni tóm vitleysa. Fólk getur óskapast yfir því að vottar Jehóva séu svo vitlausir að vilja ekki leyfa blóðgjafir en um leið haft mörg orð um það hve íslenskir læknar séu illa að sér þegar komi að meðferð smábarna. Hlutirnir eru bara ekki svona. Ungbarnadauði á Íslendi hefur farið verulega minnkandi á undanförnum öldum og áratugum. Það hefur ekki gerst með því að hunsa læknaráð og einblína á orðtök og málshætti sem oft eru ákaflega lítils virði.

Árið 1993 var gefin út bók sem heitir „Skáldatal með ljóðsprotum, ljóðsporum, ljóðspeglum“. Þessi bók er tekin saman af Sigurborgu Hilmarsdóttur og er með örstuttum ævágripum um 200 ljóðskálda. Hugsanlega ljóðskálda sem ljóð eru eftir í öðrum námsbókum. Bók þessi er ágætis uppflettirit en þó tók ég eftir einum galla á henni. Næst á eftir umfjöllun um Matthías Jochumsson er minnst á Megas. Þarna á milli hefði ég haldið að Matthías Johannessen hefði átt að vera. Sá Matthías semur að vísu ljóð sem ekki falla í kramið hjá mér og hafa kannski ekki gert það heldur hjá höfundi bókarinnar eða námsbókanna sem hún er kennd við. Vel getur verið að um fleiri vantanir af þessu tagi sé um að ræða í bókinni og þess vegna treysti ég upplýsingum í henni ekki eins vel og ég mundi annars gera.

Axel Jóhann Axelsson skrifar um skrýtinn ársreikning hjá N1. Því er ekki að neita að 12 milljarða tap hjá einu fyrirtæki er nokkuð mikið. Rekstrartekjur eru þó svolítið meiri en það. N1 gein yfir öllu sem snerti bíla fyrir fáum misserum síðan. Ætli þetta tap stafi ekki af því. Forstjórinn þar fær mjög góð laun en ætti auðvitað ekki að fá svo mikið sem eina krónu. Það er ekki verðlaunavert að tapa 12 milljörðum króna.

Rautt hús á Akureyri.

Athugasemdir

[Stefán Júlíusson 12.8.2011 kl. 00:35]

Mér fannst það allavega gott að kaupa Nýsjálenkst lambakjöt á páskunum.

Það voru kótelettur á 7 evrur kílóið.

Ég vona að íslenskt lambakjöt verði ódýrara hér í Berlín, á kostnað íslenskra skattgreiðenda.

Það er auðvitað frábært að auglýsa ódýrt kjöt og láta þig borga ofan í mig:)

[Sæmundur Bjarnason, 12.8.2011 kl. 07:27]

Já, niðurgreiðslur geta valdið því að endanleg verð eru oft ákaflega skrýtin. Samt eru oft ýmis önnur atriði sem valda skrýtileikanum.

[Hrafn Arnarson 12.8.2011 kl. 08:11]

Skattgreiðendur greiða 11 milljarða í beingreiðslur til bænda með kúabú og sauðfjárrækt. heildarstyrkir vor 13.6 milljarðar árið 2010. Eftir allar þessar greiðslur stendum neytendum til boða að kaupa dýristu landbúnaðarvörur ´´i Evrópu miðað við kaupmáttarjafngildi. Sumir gætu nú haldið að neytendur hfi borgað tvisvar sinnum fyrir sömu vöruna. 40% af kindkjöti er flutt út af slæaturleyfishöfum og kjötvinnslum. Þeir eiga kjötið og verslun er frjáls,. En skilaverðið sem þeir greiddu til bænda var lágt vegna beingreiðslna. verð á erlendum mörkuðum er hátt og krónan hrundi eins og allir vita.Auðljóslega er góður hagnaður af þesum viðskiptun en hann rrennur ekki til bænda. Beingreiðslur hafa ekki eingöngu áhrif á skilaverð og endnlegt verð heldur einnig framfærsluvísitölu og lánskjaravísitölu.

[Sæmundur Bjarnason, 12.8.2011 kl. 08:49]

11 milljarðar er heldur minna en tap N1 á síðasta ári. Tölur segja ekkert sérstaklega góða sögu þegar þegar forsendum þeirra er hagrætt eftir hentugleikum. Það sem ég skil illa er að styrkja þurfi útflutning meðan kjöt vantar á innanlandsmarkað.

[Gudmundur Bjarnason 12.8.2011 kl. 11:55]

Hvað eru 13.6 milljarðar deilt á 2000 bændur?  6.8 milljónir ef jafnt er skift.
Sumir hafa miklu meira og aðrir minna.

[Sigurður Hreiðar, 12.8.2011 kl. 12:53]

Mér finnst æði oft gleymast að „niðurgreiðslur til bænda“ voru upprunalega teknar upp í sambandi við almenna kjarasamninga á mölinni til að tryggja launamönnum þar ódýrari matvöru.

Þetta var ekki þornað á pappírunum þegar farið var að túlka þetta sem kjarabætur bænda. Sú túlkun helst enn í dag.

[Sæmundur Bjarnason, 12.8.2011 kl. 13:57]

Niðurgreiðslur "til bænda" eru fyrst og fremst hagstjórnartæki. Þegar stjórnvöld þurfa að sækja peninga til almennings er genginu beitt. Ef sækja á þá peninga fyrst og fremst til bænda er dregið úr niðurgreiðslum. Hagstjórnartæki virka samt stundum illa.

[Sigurður Hreiðar, 12.8.2011 kl. 17:43]

Er sanngjarnt að berja í sífellu á bændum með niðurgreiðslutali?

[Theódór Norðkvist, 12.8.2011 kl. 19:40]

Mér finnst það ekki vera nein rök með niðurgreiðslum þó aðrar þjóðir styrki þær líka. Ef einhver róni gerir þarfir sínar á alþingiströppunum er þá allt í lagi að ég geri það líka?

Auk þess verða niðurgreiðslurnar alveg jafn há fjárhæð fyrir skattgreiðendur og áður, hvort sem að Bretar geri það sama fyrir sína bændur eður ei.

Og ef það eru niðurgreiðslur á kjöt, ætti þá ekki líka að vera niðurgreiðsla á fiskframleiðslu? Eða bara allri framleiðslu sem við höfum þörf fyrir. T.d. húsnæði, ætti þá ekki þjónusta smiða, rafvirkja, verkfræðinga og arkitekta, auk timburframleiðslu, að vera niðurgreidd?*

*Rétt er að taka fram, að þjónusta iðnaðarmanna er að hluta niðurgreidd, a.m.k. vinnu í heimahúsum, þ.e. vaskurinn er endurgreiddur.

[Sæmundur Bjarnason, 12.8.2011 kl. 19:47]

Niðurgreiðslur hafa margar hliðar. Mér finnst ekki skipta máli hver tilgangurinn var upphaflega. Greiðslurnar eru ekki aðallega til þess að lækka verð. Stjórnvöld eru hætt að halda því fram. Innlend landbúnaðarframleiðsla er vernduð. Að mörgu leyti er það skiljanlegt. Ágreiningurinn er um hvað á að vernda og hvað ekki.

[Rafn Guðmundsson, 12.8.2011 kl. 20:57]

Eftir þín skrif og athugasemdirnar þá sést hvað það er erfitt að réttláta þessar niðurgreiðslur (og ekki gleyma tollverndinni)

[Sæmundur Bjarnason, 12.8.2011 kl. 22:00]

Já, niðurgreiðslur eru vandmeðfarnar. Áhrif þeirra eru ekki alltaf fyrirsjáanleg og stundum öfug við það sem ætlast var til. Þessvegna er best að hafa þær sem fæstar og einfaldastar.

[Theódór Norðkvist, 13.8.2011 kl. 00:02]

Hvað er svona flókið við þetta? Rekstur sem ber sig ekki á einfaldlega að fá að fara á hausinn.

Annað býður upp á spillingu og einkavinavæðingu. Við sjáum það reyndar alls í þjóðfélaginu að verið er að halda uppi lifandi líkum í atvinnulífinu eftir hrunið, en það er önnur saga.

[Sigurður Baldursson, 13.8.2011 kl. 13:12]

En hver er þá sanngirnin í því að flytja inn niðurgreiddar og útflutningsbættar landbúnaðarvörur erlendis frá,  ef við hættum innlendum niðurgreiðslum.