2390 - Skákárin 1952 og 1953

Ætli sé ekki réttast að halda svolítið áfram með skáksöguna? Fyrst verð ég samt að víkja smávegis að blogginu sjálfu. Að þessu sinni átti ég í engum vandræðum með að deila efninu á fésbókinni. Engin mynd fylgdi samt og biðst ég afsökunar á því. Reynt verður að bæta úr því núna.

Skákárin 1952 og 1953.
Segja má að baráttan um heimsmeistaratitilinn einkenni þessi ár. Bobby Fischer er að vísu fæddur en ekki enn farinn að láta að sér kveða. Þær hindranir sem þarf að yfirstíga til að geta skorað heimsmeistarann á hólm eru þrjár. Fyrst eru það svæðamótin svokölluðu sem veita eftir vissum reglum rétt til þátttöku á millisvæðamóti. Þeir efstu þar ásamt fyrrverandi áskorendum eða heimsmeisturum fá síðan rétt til þátttöku á kandidatamótum og efsti maður þar fær rétt til að skora á heimsmeistarann. Þegar hér er komið er þetta kerfi enn í mótun en kemst á fastan grundvöll fljótlega og segja má að það sé við lýði allt þar til Kasparov og Short tefla sitt ójafna einvígi árið 1993. En það er önnur saga. Löng og sérkennileg. Um það leyti hætti ég að fylgjast eins vel með skáksögunni og framað því.

Millisvæðamótið er að þessu sinni haldið í Svíþjóð (Stokkhólmi og Saltsjöbaden) Alexander Kotov sigrar þar og ásamt honum fá úr því móti þátttökurétt á næsta kandidatamóti þeir Petrosjan, Taimanov, Geller og Averbakh. Keres sigrar á mjög sterku skákmóti í Budapest en þar eru meðal keppenda t.d. Smyslov, Botvinnik og Geller.

Sovétríkin sigra á Olympíumótinu sem haldið er í Helsinki að þessu sinni eins og Ólympíuleikarnir. Skyldleikinn er samt ekki mikill og Ólympíumótið í skák hefur jafnan verið haldið annað hvert ár þó Ólympíuleikarnir sjálfir séu haldnir fjórða hvert ár. Sovétríkin sigra semsagt í því móti í fyrsta sinn og það þó sjálfur heimsmeistarinn Botvinnik hafi ekki komist í liðið og er sagt að hann hafi verið talsvert pirraður yfir því.

Ýmis skákmót eru haldin og t.d. Gligoric, Pomar, Reshevsky og Najdorf ásamt Bronstein og Taimanov standa sig vel í þeim. Kandidatinn Averbakh nær þó aðeins þrettánda sæti í meistaramóti Moskvuborgar. Friðrik Ólafsson vinnur sinn fyrsta Íslandsmeistaratitil og Bykova vinnur fyrsta kandidatamót kvenna. Bojolubov deyr. Allt þetta gerðist árið 1952.

Það markverðasta sem gerðist árið 1953 var að Smyslov varð efstur í kandidatamótinu sem haldið var það ár í Zurich í Sviss. Keppendur þar voru 15 talsins og tefldu tvöfalda umferð. Af hálfu FIDE var síðan ákveðið að hafa keppendur færri. Talsvert á eftir Smyslov komu síðan Bronstein, Keres, Reshevsky og Petrosjan. David Bronstein skrifaði fræga bók um þetta mót.

Eftir dauða Stalíns má segja að þátttaka sovéskra skákmeistara í mótum víðsvegar um heiminn hafi aukist verulega. Einkum er óhætt að segja að Smyslov standi sig vel þar. Mikail Tal vinnur lettnesta meistaramótið í fyrsta sinn. Oscar Panno sigrar á heimsmeistaramóti unglinga eftir einvígi við Klaus Darga. Beljavsky fæðist.

Akratorg.

2389 - Skákárin 1950 og 1951

Ég er sannfærður um að misskipting auðlegðar er miklu hættulegri heimsfriðnum en mismunandi trúarbrögð. Vestræn menning með sín kristnu gildi hefur á undanförnum öldum og áratugum orðið mun ríkari á allan hátt en önnur menning. Austræn eða íslömsk gildi hefðu engu breytt um það. Vel sést það t.d. á Japan. Þar má segja að vestræn menning ríki en alls ekki kristin gildi. Yfirburðir hinnar vestrænu menningar voru og eru einkum í því fólgnir að stríðstæknin og drápin urðu þar vélrænni og skipulagðari en annars staðar. Heimssyrjaldirnar á síðustu öld eru órækur vitnisburður um það. Með stríðstækninni og drápunum tókst að halda öðrum menningarsvæðum niðri. Hugsanlegt er að þessum yfirburðum ljúki á þessari eða næstu öld.

Ekki veit ég hvort öðrum finnst þessar hugleiðingar gáfulegar en mér finnst það. Mér finnst þær svo gáfulegar að hugsanlega ætti ég að setja þær á fésbókina strax því líklegt er að fleiri lesi þær þar. Nei, annars. Það er ekki þess virði. Þetta er ágætis bloggefni.

Skákárin 1950-51.
Eiginlega ætti maður eingöngu að skrifa um það sem maður hefur sæmilegt vit á. Ekki hefur mér tekist að fara eftir þessu, og ég hef bloggað um ýmislegt, sem ég hef takmarkað vit á. Ég hef samt alla tíð haft talsverðan áhuga á skáksögunni, einkum svona eftir heimsstyrjöldina síðari og fram til 1980-90 eða svo. Kannski ég reyni að rekja þar helstu atriðin. Það er engin sérstök ástæða fyrir því að ég vel árið 1950 til að byrja á. Mér er engin launung á því að ég byggi þessa umfjöllun að talsverðu leyti á upplýsingum úr bók eftir Graham Burgess sem kom út árið 1999 í London. Auðvitað er það líka svo að öldin var nákvæmilega hálfnuð árið 1950 og ég nálgaðist það þá óðfluga að verða 10 ára og var byrjaður að lesa Morgunblaðið og við það kviknaði skákáhuginn. Friðrik Ólafsson sem fæddur er 1935 er því aðeins 16 ára í lok þessa tímabils. Hann tekur að þessu sinni þátt í fyrsta heimsmeistaramóti unglinga undir 20 ára aldri sem haldið hefur verið. Þetta mót var haldið í Englandi árið 1951 og það var Júgóslavinn Borislav Ivkov sem þar varð efstur og hlaut að launum titilinn heimsmeistari unglinga. Rússar tóku ekki þátt í þessu móti, sennilega vegna þess að vitað var fyrirfram að Svissneska kerfið svonefnda yrði notað. Í þá tíð tíðkaðist að veita sigurvegurum þessa móts alþjóðlegan meistaratilil. Seinna meir breyttist það svo í stórmeistaratitil.

Meðal keppenda á þessu móti auk Ivkovs og Friðriks Ólafssonar má nefna Bent Larsen og Arnold Eikrem.

Árið 1950 var fyrsta kandidatamótið haldið í Búdapest í Ungverjalandi. (Ameríkönunum Reshevsky og Fine var að vísu neitað um vegabréfsáritun til Ungverjalands) Tilgangur þess móts var að gefa sigurvegaranum rétt til að skora heimsmeistarann (Botvinnik) á hólm. Efstir og jafnir með 12 vinninga af 18 mögulegum urðu þeir David Bronstein og Isaak Boleslavsky. Smyslov var með 10 vinninga og Keres 9 og hálfan. Bronstein bar síðan sigurorð af Boleslavsky og tefldi við Botvinnik árið 1951 og Botvinnik tókst að halda heimsmeistaratitlinum með jöfnum vinningum í einvíginu. Keres sigraði á meistaramóti Sovétríkjanna þetta árið og þeir Boleslavsky, Smyslov og Geller (kóngurinn frá Odessa) urðu mun neðar.

Fyrsta Olympíumótið eftir heimsstyrjöldina síðari var haldið þetta ár, en Sovétmenn tóku ekki þátt í því og Júgóslavar sigruðu þar og urðu á undan Argentínu, Vestur-Þýskalandi og Bandaríkjunum. Liudmilla Rudenko vann heimsmeistaratitil kvenna en enginn hafði haft þann titil síðan Vera Menchik andaðist árið 1944. FIDE ákvað þetta ár að taka upp stórmeistaratitla og alþjóðameistaratitla en þeir höfðu ekki verið við lýði fram til þess tíma.

Ljubomir Ljubojevic fæddist þetta ár.

Árið 1951 var ekki síður merkilegt skákár en 1950. Áður er minnst á heimsmeistaramót unglinga og einvígið um heimsmeistaratitilinn. Keres vann þá aftur Sovétmeistaramótið og að þessu sinni voru þeir Bronstein og Botvinnik báðir meðal keppenda. Einnig Petrosjan.

Geza Maroczy deyr þetta ár og þeir Karpov, Timman og Vaganjan fæðast.