527. - Byltingin er byrjuð og jafnvel langt komin

Við erum í miðri byltingu segir heimspekingurinn Kristján Arngrímsson í althyglisverðri grein í Morgunblaðinu. Það er margt rétt í því að þegar grannt er skoðað er bylting á Íslandi akkúrat núna. Hún er að vísu ekki blóðug og kemur þar tvennt til. Annars vegar er slíkur sóðaskapur víðast hvar aflagður nú um stundir og auk þess erum við Íslendingar friðelskandi þjóð eða svo er okkur sagt.

Gamlar hugmyndir um byltingar segja samt að þær eigi að vera blóðugar og einhver fjöldi fólks að láta lífið. Ef svo er ekki er byltingin hálfgert ómark í margra augum. En er það ekki bara hluti byltingarinnar að hugmyndir okkar um byltingar byltist og breytist?

En í hverju er þessi bylting fólgin? Jú, nú skal gömlu þjóðlegu gildunum varpað fyrir róða og upp teknar alþjóðlegar reglur um alla hluti. Við Íslendingar höfum lengi sótt margt til útlanda og munum enn gera. Að bankamálum og ýmsu öðru verði stjórnað erlendis frá er sjálfsagt. Gamla rómantíska hugmyndin um þjóðríkið og föðurlandsástina alltumlykjandi er dauð. Nútímamaðurinn leggur meiri áherslu á að hafa það gott en að vera gagntekinn af einhverjum óljósum hugsjónum. Með öðrum orðum það er betra að vera ánægt svín en óánægður Sókrates.

Mér hefur fundist að margir líti á þá byltingu sem nú stendur yfir sem afturhvarf til gömlu gildanna. Sú er ekki raunin. Það sem er að gerast núna er svanasöngur þeirra. Nýju gildin hafa beðið skipbrot en munu rísa upp endurnýjuð í syntesu Nýja Íslands ásamt gömlu gildunum lagfærðum og endurbættum. Eldgömlu gildin munu endanlega hverfa og sömuleiðis þau nýju og misheppnuðu sem náðu hámarki sínu í útrásarvíkingunum sem allt þóttust vita og allt geta.

Ég tel krónuvesalingnum varla viðbjargandi lengur. Þó held ég að sú tilraun sem gera á með að láta hann fljóta sé sú skynsamlegasta sem fær er. Hræddur samt um að það mistakist. Gjaldeyrishömlurnar sem beitt verður munu auka líkur á að það takist ef þeim verður beitt tímabundið en ekki í tvö ár eða meir eins og allar líkur eru á.

Varðandi heimasíðu háskólans í Reykjavík sem um þessar mundir er vinsælt að fjölyrða um vil ég segja eftirfarandi: Eðlilegast er að stjórnendur skólans ráði hvað fer á þessa síðu. Einhver sér væntanlega um að koma því þangað og fer eftir reglum þar um. Ef samþykkt verður að breyta þeim reglum fer ekki hjá því að afturvirkni slíkra reglubreytinga er ritskoðun og ekkert annað.

Athugasemdir

[Eva Hauksdóttir 29.11.2008 kl. 17:15]

Hvað  væri eðlilegt við að stjórnendur Háskólans, sem gefur sig út fyrir að vera sérleg fyrirmynd lýðræðislegra stofnana, stundi ritskoðun?

Eru virkilega svona fáir sem átta sig á því hvað felst í lýðræði?

[Máni Atlason 29.11.2008 kl. 17:50]

Hvað áttu við Eva? Það væri gaman ef þú gætir listað upp hvað þú telur felast í lýðræði.

Ég hef hingað til talið að í lýðræði felist að almenningi sé frjálst að bjóða sig fram til löggjafarþings, að kosningaréttur sé almennur og að kosningar séu leynilegar. Hvernig nokkuð af þessu kemur inn á Háskólann í Reykjavík sé ég ekki.

En það má kannski segja sem svo að þegar meirihluti nemenda lagadeildar skrifar undir áskorun til skólayfirvalda um að taka ræðuna út af heimasíðu skólans þá væri "lýðræðislegt" að verða við þeirri ósk.

Og Sæmundur, ef jarðfræðideild HÍ hefði á sinni heimasíðu ræðu þar sem því væri haldið fram að jörðin væri flöt, og vísað í kenningar jarðfræðinga (t.d. Wegeners) því til stuðnings en ekki í samhengi, væri ritskoðun að skora á deildina að taka ræðuna út? Eða væri það einfaldlega bara áskorun til skólans um að hýsa ekki þvætting á heimasíðu sinni?

[Eva Hauksdóttir 29.11.2008 kl. 18:03]

Þetta er mjög takmörkuð skilgreining á lýðræði og víst er að hugmyndir háskólasamfélgasins um lýðræði innan þess ganga miklu lengra. Eitt af einkennum lýðræðis er að öll sjónarmið fá að heyrast. Það væri því ekki lýðræðislegt að þagga niður gagnrýnisrödd enda þótt meirihlutinn sé henni ósammála. Það væri hinsvegar mjög ólýðræðislegt að taka ákvarðanir á grundvelli skoðunar sem ekki nýtur stuðnings meirihlutans.

[Sæmundur Bjarnason, 29.11.2008 kl. 18:23]

Já, mér finnst jarðfræðidæmið líka vera beiðni um ritskoðun. Merkilegra rannsóknarefni væri hvernig ræðan hefði komist þangað upphaflega.

[Máni Atlason 29.11.2008 kl. 19:45]

Það er satt Sæmundur, það væri verðugt rannsóknarefni. Annars er öll sjónarmið um þessa ræðu nú að finna á heimasíðu HR þannig að það mætti segja að menn hafi mæst á miðri leið í þessu máli.